Description
Friedrich Wilhelm Nietzsche, Alman klasik dilbilimci ve filozof. Eğitiminin ardından yirmi dört yaşında Basel Üniversitesi’nde klasik filoloji doçenti olarak göreve başladı. On yıl sonra sağlık nedenleriyle görevinden istifa etti. O andan itibaren, iklim koşullarının sağlığı üzerinde olumlu etkisi olabileceği yerler aramak üzere, çoğunlukla İtalya ve İsviçre’ye seyahatlerde bulundu. Arthur Schopenhauer’ın eserleri genç Nietzsche üzerinde büyük bir etki yarattı; Nietzsche en başından itibaren Schopenhauer’ın öğretilerinin özünden ziyade özellikle onun bir filozof olarak oluşturduğu örneğe, yani hayatı samimiyetle ve çağının dogmalarından çok ötelerde –ve bu anlamda da “zamansız”ca (unzeitgemäßen)– değerlendiren bir düşünüre hayranlık duyuyordu. Genç Nietzsche için bir diğer önemli etki kaynağı da Wagner’di; Nietzsche, ilkin onun düşüncesi ve müzikal dramasını takdir etmekteyken daha sonra onu müzikal bir décadent olarak görmüş ve ondan uzaklaşmıştır. Ralph Waldo Emerson, Lord Byron ve Friedrich Hölderlin gibi yazarlardan etkilenmiştir; fakat Ernst Ortlepp, Max Stirner ve Genç Hegelciliğin onun düşüncesi üzerindeki etkisinin boyutu ise tartışmalıdır. Arkadaşları arasında Jacob Burckhardt ve Franz Overbeck gibi çağının önemli isimleri vardır. Tolstoy ve Dostoyevski gibi ünlü yazarlardan Lecky gibi daha az bilinen yazarlara kadar edebiyat dünyasından pek çok kişinin muhtelif çalışmaları onun düşüncelerini etkilemiştir. Eserleri statükocu ahlak, din, felsefe, bilim ve sanat biçimlerine yönelik keskin eleştiriler içermektedir. Çağdaş kültür onun gözünde antik Yunan kültüründen daha zayıftır. Nietzsche’nin saldırılarının yinelenen hedefi her şeyden önce Batı metafiziğinin temelleridir. Düzyazıları, şiirleri ve Also sprach Zarathustra’nın patetik-lirik tarzı ona sadece bir filozof olarak değil bir edebiyatçı olarak da tanınırlık kazandırmıştır. Bestecilik çalışmaları da olan Nietzsche, felsefe alanında düşüncelerini ifade ederken kendine özgü üslubuyla yerleşik kalıpların çok ötesinde durmaktadır. Nietzsche, ortaya koyduğu felsefe ile hayatı onaylamaya yönelik yeni bir felsefi anlayışın ve yaşam felsefesinin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Kırk beş yaşından itibaren, kendisini çalışamaz ve iş yapamaz hâle getiren zihinsel rahatsızlıklardan muzdarip olmuştur. Hayatının geri kalanını önce annesinin, sonra da kız kardeşinin yanında geçirmiş ve elli altı yaşında ölmüştür. Eserlerinden bazıları şunlardır: Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik; Über Wahrheit und Lüge im aussermoralischen Sinne; Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen; Unzeitgemässe Betrachtungen; Menschliches, Allzumenschliches – Ein Buch für freie Geister; Morgenröte – Gedanken über die moralischen Vorurteile; Die fröhliche Wissenschaft; Also sprach Zarathustra: Ein Buch für Alle und Keinen; Jenseits von Gut und Böse – Vorspiel einer Philosophie der Zukunft; Zur Genealogie der Moral – Eine Streitschrift; Der Fall Wagner; Götzen-Dämmerung, oder, Wie man mit dem Hammer philosophiert; Der Antichrist – Fluch auf das Christentum; Ecce homo – Wie man wird, was man ist; Nietzsche contra Wagner.
