Description
Jakob Johann Baron von Uexküll; kas fizyolojisi, hayvan davranışı ve yaşam sibernetiği alanlarında çalışmış Alman-Baltık kökenli biyolog, filozof ve yirminci yüzyılın en önemli hayvanbilimcilerinden biri. Yaşamı biyolojik gösterge ve iletişim süreçleri olarak anlayan biyosemiyotiğin kuramsal çerçevesini oluşturmuş, Umwelt kavramını biyolojiye kazandırmış ve bu nedenle ekolojinin öncülerinden biri olarak kabul edilmiştir. Teorik biyoloji, sibernetik, göstergebilim, fizyoloji ve radikal konstrüktivizmin bilimsel-teorik çizgisinin önemli bir öncüsüdür. Henüz öğrencilik yıllarında Kant’ın metinlerini yoğun bir şekilde tetkik eden Uexküll, Dorpat Üniversitesi’nde zooloji okumaya başlamış, hocası Max Braun ile deniz hayvanları üzerinde anatomik ve sistematik çalışmalar yapmıştır. Dorpat’taki eğitimi sonrası Wilhelm Kühne’nin enstitüsünde fizyoloji alanında çalışmalarını sürdürmüştür. Eşi biyografisinde onun hakkında şöyle yazmıştır: “Materyalizmin, idealizmin ya da başka herhangi bir doktrinin günün kazananı olup olmayacağı umurunda değildi. Onun için önemli olan tek şey, doğa bilimlerinin geliştirdiği hipotez ve kuramların doğanın önünde durup duramayacağıydı.” Uexküll, Ernst Cassirer, Edmund Husserl, Helmuth Plessner, Martin Heidegger, Rainer Maria Rilke ve Gottfried Benn ile yakın ilişki içinde olmuş, çalışmaları Martin Heidegger, Maurice Merleau-Ponty, Thomas Sebeok, Konrad Lorenz, Giorgio Agamben ve Gilles Deleuze’e ilham olmuştur. Uexküll’ün fikirleri, bilişsel bilim, robotik ve yapay zekâ gibi algı ve etkileşim meseleleriyle sıkça uğraşan çağdaş bilim sahaları için de geçerliliğini korumaktadır. Eserlerinden bazıları şunlardır: Bausteine zu einer biologischen Weltanschauung; Staatsbiologie: Anatomie-Physiologie-Pathologie des Staates; Theoretische Biologie; Der Sinn des Lebens: Gedanken über die Aufgaben der Biologie; Streifzüge durch die Umwelten von Tieren und Menschen; Kompositionslehre der Natur: Biologie als undogmatische Naturwissenschaft.
